معرفی شرکت های موفق استارتاپی بخش سوم: شرکت IDEAYA

شرکت  دارویی IDEAYA Bio در سال 2015 در کالیفرنیا و با تمرکز بر کشف و توسعه درمان های هدفمند در بیماران، با استفاده از روش های مولکولی مثل ایمونو-انکولوژی و القای مصنوعی مرگ سلولی 1 تاسیس شد.

 (Synthetic Lethality1: القای مصنوعی مرگ سلولی زمانی رخ می دهد که غیر فعال شدنِ همزمانِ دو یا تعداد بیشتری از ژن ها، منجر به مرگ سلولی گردد.)

دانشمندان و متخصصان این مجموعه دارای دانش گسترده ای در زمینه بیولوژی سرطان، کشف و توسعه داروهای ریزمولکول، زیست شناسی کاربردی و توسعه بالینی هستند. هیئت مشاوران علمی این شرکت نیز از مجموعه ای از رهبران فعال در صنعت و دانشگاه مثل اعضای آکادمی ملی علوم و آکادمی ملی پزشکی تشکیل شده اند. شرکت IDEAYA تاکنون در طی سه دوره توانسته بیش از 140 میلون دلار سرمایه جمع آوری کند (در مرحله اول به شکل Seed یا بذری و در مرحله دوم و سوم به ترتیب با سرمایه گذاری سری A و B).

درمان هدفمند

افزایش میزان داده های ژنومی متعلق به تومورهای انسانی و افزایش درک ما از عوامل ایجاد تومورها و علل گسترش آن ها، امکان طبقه بندی بهتر انواع تومورها را به ما می دهد. روش های درمانی بر پایه پزشکی دقیق و هدفمند، با تکیه بر درک روزافزون دانشمندان از بیولوژی و نحوه عملکرد تومورها، مانند موتاسیون های ژنومی و یا وقوع تغییرات در بیان پروتئین هایی که منجر به تکثیر سلول می شوند و در نهایت شناسایی یک بیومارکر خاص، ابداع می شوند.

برخی از تغییرات ژنتیکی در سلول های سرطانی، منجر به فعال شدن تومور می گردد، اما این تغییرات در عین حال، مجموعه ای از آسیب پذیری ها و نقاط ضعف را نیز برای تومورها ایجاد می کنند. هدف IDEAYA استفاده از همین نقاط ضعف، در روش های درمانی خود می باشد. در سلول های سرطانی که دارای چنین تغییرات ژنتیکی هستند، مهار دارویی هدفمند می تواند منجر به مرگ سلولی شود اما در سلول های سالم که فاقد این تغییرات ژنتیکی هستند، این نوع مهار، غیرکشنده خواهد بود.

پلتفرم القای مصنوعی مرگ سلولی IDEAYA

IDEAYA با ابداع پلتفرم کاملا یکپارچه القای مصنوعی مرگ سلولی خود، امکان کشف بیومارکرها، اعتبارسنجی فارماکولوژیکی و ژنومی و تحقیقات کاربردی را فراهم نموده است.

القای مصنوعی مرگ سلولی (Synthetic Lethality)

القای مصنوعی مرگ سلولی مثالی از درمان های نوظهور و مهم در معالجه سرطان است. مفهوم القای مصنوعی مرگ سلولی اولین بار توسط Calvin Bridges در سال 1992، بر اساس تحقیقی که نشان داد وقوع موتاسیون یا جهش در ترکیب مشخصی از ژن ها منجر به مرگ سلول می شود، درحالی که وقوع  موتاسیون های مستقل و جداگانه در هرکدام از ژن ها منجر به مرگ نمی شوند، تعریف شد.

IDEAYA برای تهیه پلتفرم القای مصنوعی مرگ سلولی، اقدام به جمع آوری و ثبت مجموعه ای از ژن هایی که در سرطان دچار موتاسیون، تکثیر و یا حذف شده و آن دسته از موتاسیون های ژنی که دارو درمانی تاثیری در بهبود آن ها نداشت، نمود. برای مثال آن دسته از سلول های سرطانی که دارای موتاسیون های فقدان عملکرد (Loss-of-function mutations) در ژن اول (ژن A) هستند، ممکن است  به مهار دارویی محصول پروتئینی ژن پارتنر خود (ژن B)، حساس باشند. شرکت IDEAYA هم اکنون در حال بررسی مجموعه ای از اهداف ژنی است که ارتباط القای مصنوعی مرگ سلولی میان آن ها برقرار بوده و می توان مهار دارویی را روی آن ها انجام داد.

مهار دارویی با کمک القای مصنوعی مرگ سلولی را با یک مثال در شکل 1 و 2 بررسی می کنیم:

شکل 1. پیش از درمان مهاری با روش کشندگی سنتتیک
الف) سلول های سالم در سمت راست تصویر، دارای ژن های سالم A و B هستند.
ب) سلول های توموری در سمت چپ تصویر، دارای موتاسیون در ژن A می باشند.

 

شکل 2. پس از درمان مهاری با روش کشندگی سنتتیک
الف) القای کشندگی سنتتیک بین ژن جهش یافته A و ژن B از طریق مهار دارویی ژن B، منجر به مرگ سلول های سرطانی می شود.
ب) سلول های سالم و غیرسرطانی زنده می مانند زیرا، فاقد ژن جهش یافته A هستند.

 

اهداف ژنی برای القای مرگ سلولی مصنوعی، چگونه کشف می شوند؟

شرکت IDEAYA هم اکنون تحقیقات خود را بر روی القای مصنوعی مرگ سلولی متمرکز کرده و توانسته است در این زمینه، پیشرفت قابل ملاحظه ای در شناسایی اهداف القای مصنوعی مرگ سلولی جدید و اعتبارسنجی آن ها انجام دهد. IDEAYA برای این منظور، از مجموعه ای یکپارچه از ظرفیت های عملکردی و کامپیوتری مثل کتابخانه های ژنی، علم بیوانفورماتیک مانند الگوریتم های مختلف و ماشین لرنینگ (یادگیری ماشین) برای یکپارچه سازی مجموعه عظیم دیتاهای استفاده شده در پلتفرم خود و اعتبارسنجی تجربی استفاده می کند.

به طور خلاصه، پلتفرم کشف هدف های ژنی برای اعمال کشندگی سنتیک، شامل مجموعه ای از کتابخانه های ژنی و داده هایی است که متعلق به کتابخانه القای مصنوعی مرگ سلولی کریسپر دوگانه دسیفر (DECIPHER™ Dual CRISPR Synthetic Lethality library) که انحصارا در اختیار IDEAYA است، می باشد. اهداف القای مرگ سلولی مصنوعی، از طریق ناک اوت همزمان دو ژن که متعلق به رده های سلولی انسانی هستند شناسایی می شوند. در نتیجه گیری اولیه، آن ژنی که دچار آشفتگی یا بی نظمی شده است همان ژن سرکوب کننده تومور یا بیومارکر بوده و ژن دیگر، ژن هدف برای القای القای مصنوعی مرگ سلولی می باشد. IDEAYA همچنین برای اعتبار سنجی اهداف و بیومارکرها، از مدل های in-vivo و in-vitro نیز استفاده می کند.

پروژه های در حال اجرای IDEAYA
  • پروژه IDE397 : مهم ترین پروژه فعلی شرکت IDE397 است که در واقع یک مهارکننده برای پروتئین MAT2A بوده که در مرحله تحقیقات پیش بالینی به سر می برد و هدف آن بیمارانی است که به تومور های دارای حذف ژن Mtap دچار هستند. این تومور ها 15 درصد از کل انواع تومورها را تشکیل می دهند. IDEAYA در فوریه 2021 اعلام نمود که IDE397 تاییدیه FDA برای شروع فاز یک بالینی را در اولین بیمار مبتلا به تومور دارای حذف Mtap به دست آورده است.
  • پروژه Pol Theta : هدف برنامه IDEAYA’s DNA Polymerase Theta یا به طور مختصر Pol Theta، تومورهای دارای موتاسیون های BRCA (موتاسیون هایی که در ژن هایBreast cancer gene 1 و  Breast cancer gene  یا ژن های سرکوب کننده تومور رخ می دهد)، که در 14 درصد از تومورهای سرطان تخمدان مشاهده می شوند و یا سایر موتاسیون های ناشی از  نقص در نوترکیبی ژن های هومولوگ یا HRD (Homologous Recombination Deficiency) می باشد. IDEAYA و GSK با همکاری یکدیگر در حال تکوین و توسعه تحقیقات پیش بالینی Pol Theta می باشند.
  • پروژه Werner Helicase یا WRN : IDEAYA در حال انجام تحقیقات پیش بالینی روی مهارکننده ای است که بتواند موتاسیون ژن هلیکاز ورنر را در تومورهای دارای MSI پیشرفته1، مثل 15% تومورهای سرطان کولورکتال، مورد هدف قرار دهد. (High-Microsatellite Instability1: تومورهایی که دارای بیش از 30% موتاسیون یا جهشِ میکروستلایت هستند.) شرکت های IDEAYA و GSK در حال حاضر در حال همکاری در مرحله پیش کلینیکی هستند و پس از این مرحله GSK، توسعه بالینی برنامه Werner Helicase را برعهده خواهد گرفت.
  • پروژه IDE196 : یکی دیگر از پروژه های این شرکت است که نوعی مهارکننده پروتئین کیناز C (PKC) است که در حال حاضر در مرحله بالینی بوده و برای سرطان هایی که دارای موتاسیون در ژن های GNAII و GNAQ هستند، مثل ملانومای یووه آلِ متاستاز کننده (metastatic uveal melanoma / MUM) دارای کاربرد می باشد. این نوع از سرطان چشم، دارای فراوانی بالایی از موتاسیون های ژن های GNAQ یا GNA11 می باشد. هدف IDEAYA از برنامه توسعه بالینی مولکول IDE196 در بیماری ملانومای یووه آل متاستازکننده (MUM)، ایجاد یک روش درمانی مرکب از بنیمتینیب (Binimetinib)، که یک مهارکننده MEK (آنزیم کینازی) است و کریزوتینیب (Crizotinib) که یک مهار کننده cMET (آنزیم تیروزین کینازی) است، می باشد. IDEAYA همچنین به دنبال سنجش این مولکول برای استفاده به صورت روش تک درمانی در سایر تومورهای غیر MUM مثل، ملانومای پوستی نیز می باشد.

موتاسیون های فعال شونده ژن های GNAQ یا GNA11، تقریبا در90 درصد بیماران مبتلا به ملانومای یووه آل دیده می شود که این امر منجر به وابستگی بیشتر به فعالیت PKC یا آنزیم فسفوکیناز C می شود و به همین دلیل، تومورها در مقابل مولکول IDE196 آسیب پذیر می شوند. موتاسیون های ژن های GNAQ یا GNA11، علاوه بر ملانومای یووه آل، با میزان فراوانی کمتر، در سایر تومورها مانند ملانومای پوستی و سرطان کولورکتال نیز دیده شده است (شکل 3). به همین دلیل IDEAYA، در حال توسعه و تکوین بالینی این مولکول در قالب کارآزمایی مرحله یک دومِ بالینی و بررسی نقش مولکول IDE196 در همه تومورهایی که حامل موتاسیون های GNAQ یا GNA11 هستند، می باشد.

شکل 3. فراوانی موتاسیون های GNAQ یا GNA11 در انواع سرطان ها

منابع :

https://www.ideayabio.com
https://www.ideayabio.com/about
https://www.ideayabio.com/pipeline
https://media.ideayabio.com
https://www.ideayabio.com/science
https://golden.com/wiki/IDEAYA_Biosciences-AMBRKVZ
https://www.crunchbase.com/organization/ideaya-biosciences
https://www.prnewswire.com/news-releases/ideaya-announces-ide397-ind-clearance-by-us-fda-to-initiate-phase-1-and-appointment-of-matthew-maurer-md-as-vice-president-head-of-clinical-oncology-and-medical-affairs-301223379.html
https://www.finanzen.ch/nachrichten/aktien/ideaya-biosciences-inc-reports-fourth-quarter-2020-financial-results-and-provides-business-update-1030235387

5 2 آرا
امتیاز محتوا
, , , , , , , ,

پست های مرتبط

خبررسانی
منو با خبر کن
0 دیدگاه ها
Inline Feedbacks
نمایش تمام نظر ها
فهرست